«1Q84 – ΤΡΙΛΟΓΙΑ», του Χαρούκι Μουρακάμι – Γράφει ο Θανάσης Φλώρος

«1Q84 – ΤΡΙΛΟΓΙΑ», του Χαρούκι Μουρακάμι – Γράφει ο Θανάσης Φλώρος

Εκδόσεις Ψυχογιός

Διαβάζοντας το 1Q84..
            Η τριλογία του Ιάπωνα συγγραφέα, που ολοκληρώθηκε και στην Ελλάδα, (ο τρίτος τόμος κυκλοφόρησε τον Απρίλη) μας έδωσε την αίσθηση ενός road movie, όχι τόσο με την κινηματογραφική έννοια του όρου, αλλά περισσότερο με ένα εσωτερικό ταξίδι προς την αυτογνωσία και την ολοκλήρωση των χαρακτήρων, μια ολοκλήρωση που έρχεται πλέον μόνο όταν τσαλακωθεί ο ρόλος (ας δανειστούμε τον θεατρικό όρο), όταν συνευρεθεί το καλό με το κακό, το θετικό με το αρνητικό, το αρσενικό με το θηλυκό.
            Με την πρώτη ανάγνωση μια ιστορία αγάπης, ο Τένγκο και η Αομάμε που έχουν να ιδωθούν από παιδιά, οδηγούνται από τη μοίρα σε δρόμους και κόσμους παράλληλους, σε δρόμους που ο χρόνος και ο τόπος δεν έχουν καμία σημασία. Δυο ηγετικές φυσιογνωμίες, συγκλίνουσες από κάθε άποψη, σε διαφορετικές πραγματικότητες αλλά αρνούμενοι να δεχτούν ο καθένας τη δική του, χτίζουν σιγά-σιγά το νέο κόσμο που θέλουν να κατοικήσουν. Απρόθυμοι να παραιτηθούν όσες δυσκολίες κι αν συναντήσουν, σε μια μεταφυσική-μυστηριακή ατμόσφαιρα παλεύουν με το πεπρωμένο, διασχίζουν ερήμους και έρχονται σε διαμάχη με τα φαντάσματά τους.
           Η αλήθεια είναι βέβαια πως ο Murakami στις 1350 περίπου σελίδες της τριλογίας του μας βάζει σε έναν υπέροχο μαγικό ρεαλισμό. Χρησιμοποιώντας αριστοτεχνικά τον γραπτό λόγο (όπως πάντα άλλωστε) μας περιγράφει χαρακτήρες και γεγονότα με τον δικό του μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο, έναν τρόπο που σε κάνει ν’ αναρωτιέσαι μήπως η συγγραφή είναι τόσο εύκολη τελικά. Κάτι που, φυσικά, είναι εκτός πραγματικότητας. Αν θέλουμε να παραλληλίσουμε, ή αν θέλετε να συγκρίνουμε τον Ιάπωνα συγγραφέα με κάποιον άλλο, θα μπούμε μάλλον σε δρόμους που δεν θα μας βγάλουν πουθενά. Η γραφή του αποπνέει μια ηρεμία κι ένα ρυθμό, που ακόμα και σε περιγραφές έντονων και αγχωτικών καταστάσεων στο βιβλίο, σου επιτρέπει να απολαμβάνεις το κείμενο με μια ευχάριστη διάθεση.
            Και το πιο εντυπωσιακό ? Ξέρει ακριβώς την ποσότητα της λογικής που πρέπει να διοχετεύσει , να τροφοδοτήσει στη φαντασία, για να μη γίνει κουραστικός και ασαφής. Περιγράφει την παράλογη (ονειρική-φαντασιακή ) κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ήρωας, δίνοντας βαρύτητα όμως στη ψυχική διάθεση του χαρακτήρα και πως μετατρέπεται-χτίζεται πλέον στη διάρκεια της πλοκής.
            Παντρεύοντας μερικές φορές την αφηγηματική διάνοια του Henry James με τον σκοτεινό υπερρεαλισμό του Franz Kafka (δεν τον ενδιαφέρει πως μπορεί να μεταμορφωθεί μέσα σε μια νύχτα ένας άνθρωπος σε κάτι άλλο, αλλά περισσότερο πως μπορεί ο ήρωας να διαχειριστεί τη κατάσταση του) και τον συμβολισμό του Beckett ( κεντάει προσεκτικά τον καμβά των ονειρικών τοπίων του με σύμβολα-σταθμούς, όπως φεγγάρι, μήτρα ) με το σκοτεινό-απεγνωσμένο απολυταρχισμό του George Orwell ( 1984 ), μας δίνει την δυνατότητα να συμμετέχουμε στην πλοκή συμπληρώνοντας τα κενά που επίτηδες μας αφήνει.
            Σίγουρα η τριλογία του Murakami δεν είναι μια απλή ιστορία αγάπης, αλλά ένα ταξίδι προς την εσωτερική ολοκλήρωση, την ανάγκη του ανθρώπου προς τη συμφιλίωση με τον εαυτό του. Και στόχος η συγκλίνουσα πορεία προς την ισορροπία του εγώ, μετά τις ομηρικές μάχες που πάντα δίνουμε μέσα μας. Μάχες που με σύμμαχο το υποσυνείδητο, έχουμε να δώσουμε καθημερινά με αντίπαλο το υπέρ-εγώ μας.
           Τελειώνοντας το συγκεκριμένο έργο ένα είναι σίγουρο, πως θα πιάσετε πολλές φορές τον εαυτό σας ν’ αναπολεί, ν’ αναρωτιέται και να αμφισβητεί. Κι αν δεν είσαστε εραστές του Murakami, μάλλον θα αρχίσετε να το ξανασκέφτεστε….

                                                                                                                                 Θανάσης Φλώρος

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

Βιβλίο 1: Σελίδες 480 και Τιμή 16,92 €

«Δυο ιδανικοί εραστές ψάχνουν ο ένας τον άλλο χωρίς ούτε οι ίδιοι να το συνειδητοποιούν, σε έναν κόσμο που αλλάζει, σε ένα χρόνο ρευστό, απροσδιόριστο. Αλλά τους οδηγεί η αγωνία, η μανία της συνάντησης. Η Αομάμε και ο Τένγκο ζουν παράλληλα, διασχίζοντας τον τόπο και το χρόνο, βαδίζοντας ανάποδα σε ημερολόγια και χάρτες και ρισκάροντας τα πάντα μέσα στο άκρως ποιητικό και επικίνδυνο σύμπαν του Μουρακάμι. Μυστικές αδελφότητες, σέκτες, φαύλοι εξουσιαστές, αδίστακτοι δολοφόνοι, εκδικητές, μαύρες μαγικές ιστορίες, πρωτόγνωρες δίοδοι, αποκαλυπτικές ρωγμές, μια χρυσαλλίδα στα σύννεφα, ψυχεδέλεια και παράδοση, στοιχειωμένες μουσικές, νοσταλγία, μια ματιά στο φεγγάρι – ή στα φεγγάρια. Στα δυο φεγγάρια του 1Q84, αυτής της Πόλης των γάτων.
Το πολυσυζητημένο magnum opus του Μουρακάμι συνιστά ένα πρωτοφανές αφηγηματικό ξεφάντωμα, ένα πανηγύρι λέξεων, εικόνων, αισθήσεων και, όταν τελειώνει η φαντασμαγορία, αυτό που μένει δεν είναι παρά μια απλούστατη –και γι’ αυτό ασύλληπτα συναρπαστική– ιστορία αγάπης, ένα ερωτικό παραμύθι που συνοψίζεται στο αφοπλιστικό, παράφορο, λυτρωτικό κράτημα των χεριών.»

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

Βιβλίο 2: Σελίδες 416 και Τιμή 15,93 €

«Τα χάρτινα φεγγαράκια χρειάζεται να τα πιστέψεις (λιγάκι αλλά παράφορα) για να γίνουν όλα αληθινά. Έτσι όπως ενσαρκώνονται και αγιάζουν ο έρωτας, η αγάπη, το νόημα. Έτσι όπως ενανθρωπίζεται το Φως. Ή όπως ανατέλλουν τα χάρτινα φεγγάρια στην Πόλη των γάτων, σ’ αυτή την απροσδιόριστη δεκαετία, στην αρχέγονη εποχή που είναι το 1Q84, η γιαπωνέζικη και παγκόσμια χρονιά του πιο μεγάλου ερωτηματικού. Της μεγάλης Απορίας. Του μεγάλου Κενού.

Η Αομάμε και ο Τένγκο πλησιάζουν ακόμα ο ένας τον άλλο, για να γεμίσουν με έρωτα το κενό του πλανήτη, να πλουτίσουν με έρωτα την απορία και τη ζητιανιά του εαυτού τους.   Ξένοι σκοποί και προορισμοί γραμμένοι με σπρέι στον υπόγειο, ο φόνος, η εκδίκηση, η τιμωρία, ένας συγγραφέας-φάντασμα, μια ανήλικη νύφη, η συνουσία ως μετουσίωση, μεταφορά στον ίδιο πάντα τόπο, στο χρονότοπο της συνάντησης. Στο χρονότοπο ενός αθέατου φιλιού. 

Το πολυσυζητημένο magnum opus του Μουρακάμι συνιστά ένα πρωτοφανές αφηγηματικό ξεφάντωμα, ένα πανηγύρι λέξεων, εικόνων, αισθήσεων και, όταν τελειώνει η φαντασμαγορία, αυτό που μένει δεν είναι παρά μια απλούστατη -και γι’ αυτό ασύλληπτα συναρπαστική- ιστορία αγάπης, ένα ερωτικό παραμύθι που συνοψίζεται στο αφοπλιστικό, παράφορο, λυτρωτικό κράτημα των χεριών.»

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

Βιβλίο 3: Σελίδες 512 και Τιμή 16,92 €

«Στις λεπτομέρειες συναντιόμαστε, μέσα στους πέντε δρόμους ή στις πέντε γραμμές, στο  πεντάγραμμο μιας μεθυσμένης τζαζ κατά το σούρουπο.

Στις ξεκούρδιστες νότες, τις ασύντακτες, βρισκόμαστε, στα μικροπράγματα ερωτευόμαστε, στα ασήμαντα πράγματα.

Κυλιόμενες σκάλες, μια ρωγμή στο μετρό, παντόφλες, πιτζάμες, ένα βάζο τουρσί στο ψυγείο, το σάντουιτς, ένα παλιό αγαπημένο βιβλίο, το μαχαίρι, το όπλο, η παιδική ηλικία, το σχήμα του στήθους σου, οι φωνές στο κεφάλι, χο-χο, μια παρέλαση, μια κραυγή, μια απορία, ξαπλωμένη στην ήβη μια ζεστή αγωνία.

Με κάτι τέτοια υλικά σκαρώνουν το χάρτη τους για να βρεθούν ο Τένγκο και η Αομάμε. Μα ώσπου να σμίξουν, σμίγει ο χρόνος με τον τόπο, το ημερολόγιο με το χάρτη, η κλεψύδρα με την πυξίδα, σμίγουν, τρελαίνονται, γίνονται ο αληθινός εαυτός τους και ανατινάζονται σε δυο χλωμά και πράσινα φεγγάρια από χαρτί. Και δεν τελειώνουν, ποτέ.

Ούτε το αριστουργηματικό magnum opus του Χαρούκι Μουρακάμι τελειώνει, όχι στ’ αλήθεια. Απλώς, η αφήγηση χαμηλώνει το βλέμμα και κρύβεται έτσι όπως της αρέσει να κάνει, κρύβεται ανάμεσα στο μέγα Ποτέ και το μικρότατο Πάντα, ανασαίνει, νοσταλγεί, ονειρεύεται και σωπαίνει θριαμβεύοντας ερωτικά, αδιάλλακτα. Μετά, ξεσπιτώνεται πάλι και βγαίνει στους δρόμους, φιλέρημη, απορημένη, ερωτόληπτη, η αφήγηση βγαίνει στο αδέξιο πεντάγραμμο της τζαζ και συνεχίζει, και  συνεχίζεται.

Κι έτσι ανταμώνουμε, κι έτσι ερωτευόμαστε πάλι…